Leidraad kwaliteit AI in de zorg opgeleverd door en voor het veld
Artificiële intelligentie (AI) heeft de potentie om enorme impact op de kwaliteit van onze zorg en gezondheid te hebben. Maar hoe zorgen we er met alle betrokken partijen voor dat de toepassingen ook de kwaliteit en effectiviteit hebben die je ervan mag verwachten? Al sinds 2020 is hiervoor door een brede groep experts en betrokkenen uit het veld met passie gewerkt aan een leidraad. De ‘Leidraad kwaliteit AI in de zorg’ is uniek en is ontwikkeld met het oog op voorspellende AI-gestuurde algoritmen. Het hulpmiddel is nu te downloaden. Voor wie stapsgewijs meegenomen wil worden is er een online cursus beschikbaar op www.leidraad-ai.nl.
De leidraad stond tot voor kort bekend als ‘Veldnorm medische AI’. De initiatiefnemers hebben geconstateerd dat de titel ‘Leidraad kwaliteit AI in de zorg’ passender is, gezien de scope en status.
Door en voor het veld
De Leidraad voor kwalitatieve diagnostische en prognostische toepassingen van AI in de zorg is door en voor het veld ontwikkeld. Veel deelnemers hebben met passie en aandacht hun bijdrage geleverd. Sinds 2020 is allereerst gewerkt aan eisen en aanbevelingen voor het beoordelen van de kwaliteit en effectiviteit. Afgelopen najaar is een team van experts en vertegenwoordigers van (koepel)organisaties gestart met de ontwikkeling van de leidraad. Door een zestal werkgroepen is gewerkt aan een eerste versie die vervolgens door veel experts en partijen is gereviewd.
Vertrouwen en uniformiteit
De leidraad kwaliteit AI in de zorg helpt zorgverleners in alle sectoren om de kwaliteit van aangeboden AI te beoordelen en helpt ontwikkelaars om kwalitatieve, betrouwbare AI te ontwerpen en realiseren. Inzicht in criteria en bijbehorende eisen om kwaliteit van AI vanuit een zorgperspectief te toetsen helpt bovendien vertrouwen in AI voor gezondheid te realiseren. Een leidraad draagt ook bij aan uniformiteit en het proces van markttoelating en vergoeding door verzekeraars.
Hulpmiddel voor alle sectoren in de zorg
De leidraad is beschikbaar als pdf (81 pagina’s) en als online cursus en is een relevant hulpmiddel voor:
- Toepassers van AI (denk aan zorgprofessionals, zorgaanbieders, medische en wetenschappelijke verenigingen, onderwijs, IT leveranciers en burgers);
- Ontwikkelaars (denk aan de verantwoordelijk ontwikkelaars, validatoren, onderzoekers, datamanagers en data leveranciers);
- Controlerende instanties (denk aan (intern) toezichthouders, notified bodies, privacy officers, verzekeraars, reviewers);
- Maatschappelijke partijen (denk aan patiënt(en)-(verenigingen), belangenpartij, politieke partijen etc.
Totstandkoming van de leidraad
Een actieteam is gestart op basis van de resultaten van een literatuuronderzoek uitgevoerd door het UMCU en het LUMC naar wetenschappelijke kwaliteitscriteria voor predictive AI. Naar aanleiding van het onderzoek is een overzicht gemaakt van de beschikbare nationale en internationale richtlijnen en criteria voor de ontwikkeling, validatie, evaluatie en implementatie van AI in de medische sector. Dit is vastgelegd in een rapport.
De focus is gelegd op voorspellende AI-algoritmen (AI prediction algorithms, ofwel AIPA’s) die onderdeel zouden kunnen worden van een hulpmiddel voor gebruik in de zorg. Hierbij wordt zorg in meest brede zin bedoeld, inclusief zelfzorg, en is het bedoelde gebruik leidend., In het rapport zijn 6 fasen onderkend voor het ontwikkelen, valideren, implementeren en toepassen van AIPA’s.
Minimale eisen en aanbevelingen
Voor elk van de 6 fasen zijn werkgroepen samengesteld. Clinici, norm experts, epidemiologen, datamanagers, ethici, statistici, beleidsmedewerkers, kwaliteitsmedewerkers, data scientists en AI-experts, werkzaam bij verschillende organisaties in het zorgveld, ze hebben allemaal een bijdrage geleverd. De werkgroepen zijn digitaal bijeengekomen en hebben minimale eisen en aanbevelingen voor iedere fase opgesteld. Het resultaat: een eerste versie van de leidraad kwaliteit AI in de zorg.
Een werkgroep van brancheorganisaties werkt aan een duurzame borging van de eisen en aanbevelingen met de ambitie dat die op termijn maatgevend zijn voor de zorg.
Auteurs
Maarten van Smeden, Carl Moons, Lotty Hooft (fase 1 t/m 3)
Ilse Kant, Hine van Os, Niels Chavannes (fase 4 t/m 6)
Dankwoord aan alle betrokkenen
Deze leidraad is tot stand gekomen door de inzet van vele betrokkenen. In het bijzonder de werkgroepleden die actief hebben deelgenomen en betrokken zijn bij het gehele proces.
Werkgroepleden:
Fase 1: Paul Agra, Amy Eikelenboom, Andre Dekker, Christian van Ginkel, Saskia Haitjema, Martine de Vries.
Fase 2: Gabrielle Davelaar, Desy Kakjay, Evangelos Kanoulas, Kicky van Leeuwen, Joran Lokkerbol, Daniel Oberski.
Fase 3: Huib Burger, Daan van den Donk, Vincent Stirler, Wouter Veldhuis, Bart-Jan Verhoeff.
Fase 4: Giovanni Cina, Marcel Hilgersom, Maurits Kaptein, Floor van Leeuwen, Martijn van der Meulen, Egge van der Poel.
Fase 5: René Drost, Sade Faneyte, Leo Hovestadt, Teus Kappen, Ewout Steyerberg, Jonas Teuwen, René Verhaart.
Fase 6: Nynke Breimer, Bart Geerts, Anne de Hond, Lysette Meuleman, Karen Wiegant, Laure Wynants.
De werkgroepen zijn inhoudelijk begeleid door Maarten van Smeden en Ilse Kant, met ondersteuning van Roy Tomeij, Pieter Boone en Rachel Peeters.
Reviewers (op alfabetische volgorde):
Annemarie van ’t Veen, Charlotte Brouwer, Daniel Vijlbrief, Elise Quik, Jan-Jaap Visser, Jan-Kees van Wijnen, Jan-Willem Wasmann, Jean-Paul Kleijnen, Joris van Dijk, Leon Doorn, Lieke Poot, Maaike van Mourik, Mark Scheper, Martin van Buuren, Merel Huisman, Richard Bartels, Rimmert Brandsma, Rob Tolboom, Roel Streefkerk, Roel van Est, Wouter Bulten
Praktijktoets deelnemers:
RetCAD, Thirona - Mark van Grinsven
HUME, Mentech – Reon Smits en Erwin Meinders
U-Prevent, Ortec – John Jacobs
Risicotaxatie agressie in de psychiatrie, UMCU – Karin Hagoort
Covid-19 severity score, Maasstad ziekenhuis – Sade Faneyte
Feedback uit de reviewrondes en praktijktoetsen is verwerkt door de redactieraad bestaande uit de auteurs onder begeleiding van Ylja Remmits en Alexander Boer van KPMG Trusted Analytics.
Actieteamleden:
Jan Jaap Baalbergen (NFU), Robert Geertsma (RIVM, Dennis Japink (ZN), Carl Moons (UCMU), Rozemarijn Pennings (InEen), Marlies Schijven (Amsterdam UMC), Jaap Schrieke (GGZ Nederland), Inge Steinbuch (ActiZ), Jos Schimmelpennink (Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen), Stefan Visscher (Federatie Medisch Specialisten) en Claire de Monte (Ministerie van VWS).
Vragen/opmerkingen?
Vragen of opmerkingen over de leidraad kunnen gedeeld worden via de LinkedIn-pagina Leidraad kwaliteit AI in de zorg.
Programma Waardevolle AI voor gezondheid
De totstandkoming van de leidraad was een van de actielijnen van het programma Waardevolle AI voor gezondheid van het ministerie van VWS. De coördinatie over de hele actielijn was namens VWS in handen van Rosalie van Oostrom. Met het opleveren van deze leidraad komt niet alleen deze actielijn, maar alle actielijnen en daarmee ook het programma tot haar eind. Het programma heeft o.a. ook de volgende hulpmiddelen opgeleverd: