“Artificiële intelligentie kan heel nauwkeurig en reproduceerbaar de patholoog helpen”

Jeroen van der Laak

Universitair Hoofddocent / Informaticus/onderzoeker | Radboudumc Nijmegen

“Voor het kunnen toepassen van artificiële intelligentie (AI) is vertrouwen belangrijk, daarom hebben we meer studies nodig. Je wilt de meerwaarde echt laten zien, in een echt ziekenhuis, met echte patiënten. En alle dynamiek die daarbij hoort, met soms allerlei variaties. De waarde voor de patiënt en de gezondheidszorg is uiteindelijk het allerbelangrijkste.”

Uitdagingen pathologie

“De patholoog biedt precieze informatie aan de behandelend arts, zodat een keuze gemaakt kan worden voor de beste behandeling. De menselijke interpretatie speelt bij het stellen van een diagnose een grote rol. De druk op pathologen neemt echter toe: het aantal pathologen wereldwijd neemt af, terwijl het aantal (kanker)patiënten toeneemt. Daarnaast moet de patholoog steeds meer informatie geven omdat er veel meer therapieën zijn om uit te kiezen.”

De belofte van AI

“AI heeft de belofte dat het heel nauwkeurig en reproduceerbaar de patholoog kan helpen. We kunnen het werk efficiënter en consistenter doen en de informatie die nu voor een mens niet zichtbaar is kan met AI in beeld gebracht worden. In een kleine pilot hebben we al gezien dat een patholoog met een AI-tool eerder tot een diagnose komt en dat de werkdruk verlaagd wordt omdat relatief eenvoudige taken overgenomen kunnen worden. De patholoog kon 25% tijdswinst boeken zonder dat daar kwaliteitsverlies was.”

Testen in de praktijk

“We willen nu grotere pilots doen, bijvoorbeeld gericht op prostaatkanker. Door middel van deep-learning leggen we de computer beelden voor en zeggen we “dit is kanker en dit niet”. AI in de praktijk brengen is een forse investering en cultuuromslag. De huidige generatie algoritmes zijn prima, er is nu vooral behoefte aan kijken hoe ze in de praktijk werken. Dat vraagt complexe studies die veel tijd kosten.

Er zijn prospectieve studies nodig, met de cases die nu binnenkomen. Je moet zo’n studie goed definiëren en er kunnen ethische bezwaren aan hangen, dus we moeten met ethische commissies en andere partijen om tafel. Digitalisering en het gebruik van AI vraagt om een andere manier van een lab runnen. Ook het werken met een beeldscherm is wennen. En de patiënt mag er geen last van hebben. Ik verwacht dat we dit jaar kunnen beginnen met een eerste algoritme in de praktijk valideren. Dan gaat het veld echt een push krijgen. Wereldwijd lopen we daarmee in de voorhoede.”

Toekomst patholoog

“Ik ben ervan overtuigd dat het gebruik van AI een grote invloed gaat hebben op het werk van de patholoog. Dat is nu nog moeilijk voorstelbaar voor veel pathologen; de microscoop is nu nog veel in gebruik, maar door de digitalisering staat het vakgebied voor een revolutie. Taken als tumorcellen in een lymfeklier opsporen of biopten beoordelen, daar zal de patholoog in de toekomst minder tijd aan besteden. Het werk van de patholoog omvat echter veel meer dan dat: het integreren van de toenemende stroom aan informatie over de patiënt, de communicatie met ander specialisten daarover, dat zijn zaken waarvoor de mens onmisbaar is.”

BIGPICTURE

Om de ontwikkelingen van AI in de pathologie te versnellen is het project BIGPICTURE opgezet. Het zal het eerste Europese, ethische en GDPR-compliant (General Data Protection Regulation), kwaliteit-gecontroleerd platform bouwen, waarbij grote gegevensbestanden met pathologie-data en AI-algoritmes gecombineerd worden. Het project duurt zes jaar en Innovative Medicine Initiative (IMI) investeert 32 miljoen euro. ”Ik ben erg trots dit project samen met Radboudumc collega Katrien Grünberg te coördineren. Het project luidt een nieuw tijdperk in voor de pathologie.”