Het ministerie van VWS werkt samen met het Twiin Afsprakenstelsel, andere afsprakenstelsels, ICT-leveranciers, Nictiz en het zorgveld aan de transitie naar een landelijk afsprakenstelsel: één centrale plek waar alle generieke juridische, organisatorische en technische afspraken te vinden zijn over toegang, beveiliging, privacy en registratie van gegevens.
Een belangrijke stap hierin was een fit-gap-analyse in de zomer van 2025, waarmee is vastgesteld hoe bestaande afsprakenstelsels kunnen bijdragen aan de transitie naar het landelijk afsprakenstelsel.
Als onderdeel van die fit-gap-analyse analyseerden VWS, Nictiz en de afsprakenstelsels ruim 200 onderwerpen, verdeeld over een aantal hoofdthema’s:
- Vertrouwensaspecten (beveiliging, privacy en transparantie)
- Databeschikbaarheid (bereikbaarheid, verbindingen en knooppunten)
- Datakwaliteit en bruikbaarheid van gegevens
- Systeembeschikbaarheid en operationeel beheer
- Kennis, ondersteuning en verbeteren
- Samenhang, continuïteit en governance
De resultaten van de analyse
Bij alle afsprakenstelsels zijn wet- en regelgeving, governance en technische interoperabiliteit goed uitgewerkt, of het nu gaat om zorgtoepassingen zoals eOverdracht en het gebruik van persoonlijke gezondheidsomgevingen (PGO’s) of voorzieningen zoals toestemmingen.
Alle afsprakenstelsels hebben ook onderwerpen uitgewerkt die nu onder de reikwijdte vallen van het programma Generieke functies (GF) en het programma Landelijk dekkend netwerk (LDN), zoals generieke communicatiepatronen.
De programma’s GF en LDN leveren generieke afspraken op die een plek gaan krijgen in het landelijk afsprakenstelsel. De andere afsprakenstelsels gaan op deze generieke afspraken verwijzen naar Twiin in de rol van het landelijk afsprakenstelsel en bouwen zo mee aan het landelijk afsprakenstelsel.
Sommige afsprakenstelsels hebben specifieke thema’s al uitgewerkt die bij weer andere nog op de planning staan. Hierin kunnen afsprakenstelsels van elkaar leren. Ook deze resultaten versnellen de stap naar harmonisatie.
Van analyse naar uitvoering
Op basis van de resultaten zijn dit najaar twee werkgroepen aan de slag gegaan. Hiermee wordt de transitie omgezet in concrete uitvoering.
- Werkgroep Verwijzen
Deze werkgroep werkt aan uniforme regels voor hoe afsprakenstelsels verwijzen naar generieke afspraken in het landelijk afsprakenstelsel. De regels worden direct toegepast op producten die vanuit de programma’s GF en LDN beschikbaar komen. Naast deze programma’s leveren de programma’s Eenheid van taal en techniek (EvTeT) en Data voor burgers (PGO/MGO) resultaten op die worden opgenomen in het landelijk afsprakenstelsel. De uniforme regels gaan ook voor deze en toekomstige producten gelden.
- Werkgroep Harmonisatie participatie van eindgebruikers
Uit de fit-gap-analyse blijkt dat de participatie van eindgebruikers – zorgverleners, patiënten en onderzoekers – verschillend is georganiseerd. Deze werkgroep ontwikkelt daarom een gezamenlijke aanpak, zodat participatie in alle stelsels op een meer gelijkwaardige manier vorm krijgt. De werkzaamheden van deze werkgroep zijn gekoppeld aan het traject Copernicus, dat heeft onderzocht hoe de eindgebruikers centraal kunnen worden gesteld in het zorgsysteem waar data veilig en moeiteloos gedeeld worden.
Beide werkgroepen leveren in 2026 resultaten op die worden opgenomen in het landelijk afsprakenstelsel.
Landelijke werkagenda geeft richting
De inzichten uit de fit-gap analyse vormen ook de basis voor de landelijke werkagenda op de langere termijn. Deze agenda beschrijft concreet welke onderwerpen de komende jaren moeten worden opgepakt en in welke volgorde. Daarmee is niet gezegd dat alle onderwerpen per se een plek moeten krijgen in het landelijk afsprakenstelsel maar wel dat hierover afspraken moeten worden gemaakt die het zorgveld helpen om tot veilige en vertrouwde interoperabiliteit te komen. Voor de korte termijn ligt de focus op generieke afspraken uit bovengenoemde VWS-programma’s.
De werkagenda biedt daarmee richting en voorspelbaarheid voor het zorgveld, leveranciers en bestaande afsprakenstelsels. De landelijke werkagenda wordt in samenhang met de andere VWS-programma’s vormgegeven. De werkagenda ondersteunt hiermee het programma GIS-architectuur dat de samenhang van de verschillende programma’s gaat beoordelen.
In lijn met de Wegiz-doelstellingen
De stappen naar een landelijk afsprakenstelsel sluiten aan bij de doelstelling van VWS om tussen 2026 en 2028 de landelijke afspraken voor de vijf geprioriteerde Wegiz-gegevensuitwisselingen afgerond te hebben. De producten uit de genoemde VWS-programma’s en de lopende harmonisatie dragen daar rechtstreeks aan bij. Aansluiting bij de European Health Data Space (EHDS), met als doel gezondheidsgegevens ook in Europees verband veilig en betrouwbaar uit te wisselen, is tijdens deze fase in beeld.
Zorgaanbieders en leveranciers kunnen hierdoor rekenen op één centraal, samenhangend pakket afspraken dat implementatie eenvoudiger en voorspelbaarder maakt.
Samen zetten we de volgende stap
De fit-gap analyse markeert het einde van de analyse-fase en het begin van de uitvoering. Met de gestarte werkgroepen, de landelijke werkagenda en de aangebrachte focus is de beweging naar één landelijk afsprakenstelsel nu echt begonnen.
We bouwen samen stap voor stap aan een toekomstbestendig gezondheidsinformatiestelsel waarin veilige, betrouwbare en efficiënte databeschikbaarheid de norm is.