Zijn de wettelijk uitzonderingen voor het vragen van toestemming i.r.t. wetenschappelijk onderzoek (24 UAVG en 7:458 BW) bij een onderzoek in het kader van COVID-19 altijd van toepassing?
Nee. In algemene zin kunnen er in deze crisissituatie inderdaad gevallen zijn waarin deze uitzondering kan worden toegepast maar dat zal in veel gevallen ook niet het geval zijn.
Ieder specifiek geval zal onderzocht moeten worden. Er kan bij het onderzoek worden gekeken of en in hoeverre er sprake is van bijvoorbeeld:
- een situatie waarbij er direct medisch gehandeld moet worden en er geen mogelijkheid is om de patiënt om toestemming te vragen als hij in het ziekenhuis binnenkomt. En er ook geen mogelijkheid is om de (wettelijk) vertegenwoordiger om toestemming te vragen.
- de mogelijkheid om direct of later toestemming te vragen (afhankelijk van de toestand van de patiënt). Als een patiënt direct naar de IC wordt overgebracht en vervolgens direct (langdurig) in coma wordt gebracht en gehouden kan dat onmogelijk zijn.
- De snelheid waarmee gegevens beschikbaar moeten zijn.
- Het gebruiken van gegevens van personen die geen toestemming hebben (kunnen) geven, bijv. vanwege de betrouwbaarheid van een dataset en/of het voorkomen van vooringenomenheid (bias). Daarbij wordt opgemerkt dat het is nooit mogelijk is om gegevens te gebruiken van patiënten die vooraf bezwaar hebben gemaakt en/of ter plekke toestemming weigeren
De onmogelijkheid of onevenredige inspanning moet in ieder specifiek geval worden onderbouwd door de betrokken zorgverleners en onderzoekers en worden afgestemd met FG of PO en vastgelegd in de Privacy Impact Assessment.
Zie voor meer details de beleidslijn.